DIY: แชมพูและครีมนวดสมุนไพร ทำใช้เองไม่ยาก

เราได้ทำน้ำยาทำความสะอาดเอนกประสงค์ และน้ำหมักต่างๆ ใช้เองมากว่า ๗ ปีแล้ว และก็ยังทำครีมบำรุงผิว มีสบู่เหลว castile soap แชมพู เพราะด้วยความตั้งใจที่จะลดการใช้สารเคมีในบ้าน โชคดีที่รอบบ้านของเรา (และเพื่อนบ้าน) มีสมุนไพรสดหลายชนิด ทั้งว่านหางจระเข้ อัญชัน มะกรูด มะรุม ฯลฯ ก็เลยได้ทดลองผิด ทดลองถูกตามประสานักปฏิบัติการสิ่งแวดล้อมอิสระ โดยมีพ่อโทนี่ตัวดำ ฟันขาวเป็นหนูทดลอง คราวที่แล้วทดลองทำน้ำมะกรูดสระผมปรากฎว่าเราใช้แล้วไม่ถูกกัน แต่พี่โทนี่ใช้แล้วผมไม่ร่วง หัวไม่ล้าน คราวนี้เลยทำแชมพูและครีมนวดสูตรอ่อนโยน คือ แชมพูว่านหางจระเข้และมะกรูด กับ ครีมนวดผมน้ำมันมะกอกผสมอัญชัน เราเชื่อว่าการผสมน้ำยาต่างๆ ก็เหมือนกับการทำกับข้าว ไม่มีสูตรตายตัว ให้ปรับใช้ตามความเหมาะสม ที่สำคัญคือเราต้องเข้าใจคุณสมบัติของส่วนผสมแต่ละตัว เรามาทำความเข้าใจกันว่าส่วนผสมต่างๆ ที่ใช้ทำแชมพูมีคุณสมบัติอะไร

น้ำว่านหางจระเข้และน้ำมะกรูด 

Texapon N-8000

ผงฟอง

- Texapon N-8000 หรือ Sodium Lauryl ether sulphate (SLES) ความเข้มข้น ๒๘% คือ สารลดแรงตึงผิวประจุลบ มีหน้าที่เป็นสารทำความสะอาดต่างๆ ทำจากมาจากปาล์มน้ำมัน ปัจจุบันนี้ ใช้ Lauryl Betaine แทนซึ่งจะมีความอ่อนละมุนกว่าและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมอีกด้วยเพราะสามารถย่อยสลายได้ ไม่มีสารตกค้างเมื่อปล่อยสู่สิ่งแวดล้อม
- ผงข้นใส่ให้น้ำยาข้นขึ้น ซึ่งเกลือก็มีคุณสมบัติช่วยให้น้ำยาข้นเหมือนกัน แต่ไม่ควรใส่เยอะเกินไป

ลาโนลีน

- ลาโนลีนเป็นน้ำมันธรรมชาติที่มีอยู่ในขนแกะ เพื่อทำหน้าที่ปกป้องแกะ จากสภาพลมฝน และปกป้องขนแกะไม่ให้เกิดอาการแห้งกรอบ น้ำมันลาโนลินดังกล่าวนี้ สกัดได้จากขนแกะดิบ- ว่านหางจระเข้ (Aloe barbadensis Mill.) ช่วยเคลือบเส้นผม เพิ่มความชุ่มชื้นให้เส้นผมและหนังศีรษะ ทำให้ผมมีน้ำหนักไม่แห้งแตกปลาย วุ้นของว่านหางจระเข้ทำให้รากผมเย็น เป็นการช่วยบำรุงต่อมที่รากผมให้มีสุขภาพดี ผมจึงดกดำเป็นเงางาม เวลานำว่านหางจระเข้มาใช้ต้องปอกเปลือกและล้างส่วนที่เป็นยางสีเหลืองออกให้หมดก่อนเพราะมีฤทธิ์ระคายเคืองจากเนื้อเยื่อ
- น้ำมะกรูด( Kaffir Lime) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Citrus x hystrix L.ทำให้ผมดกเงางาม ป้องกันผมหงอกช้วยล้างสารเคมีบนเส้นผม รักษารังแคและชันตุ

แชมพูว่านหางจระเข้และมะกรูด

ส่วนผสม

๑. ว่านหางจระเข้ปั่น ๑ – ๒ ถ้วยตวง

๒. น้ำมะกรูด ๑ ถ้วยตวง

๓. น้ำสะอาด ๑ – ๑.๕ ลิตร (เราใช้น้ำกลั่นสมุนไพรฤทธิ์เย็นผสมด้วย)

๔. น้ำมันหอมระเหย ๑๐ – ๑๒ หยด (เลือกกลิ่นที่ชอบ) หรือน้ำหอม ๒๕ ซีซี

๕. Texapon N-8000 ๑ – ๑.๕ ถ้วยตวง หรือ Lauryl Betaine (อ่อนละมุนกว่า)
๖. ลาโนลีนเม็ด ๑ ถ้วยตวง
๗. ผงข้น ๐.๕ ถ้วยตวง (ถ้าไม่มีให้ใช้เกลือป่นแทน)
๘. ผงฟอง ๑ ถ้วยตวง (ถ้าไม่มีไม่เป็นไร) 

วิธีปรุง

- เริ่มจากเตรียมน้ำสมุนไพรสด โดยเก็บสมุนไพรมาเตรียมทำส่วนผสม ปอกว่านหางจระเข้แล้วล้างให้สะอาด ปั่นแล้วกรองเอากากออก ๑ ถ้วย เอามะกรูดปอกเปลือก เอาผิวมะกรูดปั่นผสมน้ำ ๑ ถ้วย เข้าไมโครเวฟสัก ๖ นาที จนน้ำมันออก หรือจะเอาไปต้มก็ได้นะ กรอกเอาแต่น้ำ- นำน้ำสมุนไพรและน้ำสะอาด ตั้งไฟกลางต้มจนร้อนแล้วเติมลาโนลีน คนให้เข้ากันจนลาโนลีนละลาย ยกลงจากเตา- เติมผงฟองและ N-8000 คนจนส่วนผสมเข้ากัน ทิ้งไว้จนเย็นแล้วจึงเติมผงข้น หรือเกลือเพื่อทำให้แชมพูข้นขึ้น- ใส่น้ำมันหอมระเหยแท้กลิ่นที่ชอบหรือหัวน้ำหอม ทิ้งไว้จนฟองยุบแล้วกรอกลงขวดแก้วที่ต้มน้ำร้อนฆ่าเชื้อแล้ว (จะอธิบายตอนท้ายว่าทำไมถึงใช้ขวดแก้ว)

ครีมนวดผมน้ำมันมะกอกและดอกอัญชัน

คาโคล 60 และ Rinse Compound 

ส่วนผสมหลักของครีมนวดผมมีสารเคมีที่ปลอดภัยต่อผิวหนังสองอย่างคือ

Rinse Compound หรือ ชื่อเคมีว่า Cetrimonium Chloride (Carsoquat CT 429) คือ สารตั้งต้นทำให้เกิดครีม และ คาโคล ๖๐ หรือ Cetyl Alcohol คือ สารเพิ่มเนื้อในครีมนวด

ส่วนผสม

๑. Rinse Compound CT 429 1 ออนซ์
๒. คาโคล ๖๐ ๑ ขีด
๓. น้ำสะอาด ๒ – ๓ ลิตร
๔. น้ำอัญชัญ ๒ ออนซ์
๕. น้ำมันมะกอก ๒ ช้อนโต๊ะ หรือ วิตามิน อี
๖. น้ำมันงาหีบเย็น ๑ ช้อนโต๊ะ (ถ้ามี)
๗. น้ำมันหอมระเหย ๑๐ – ๑๕ หยด

วิธีปรุง
- นำน้ำสะอาดต้มไฟอ่อนจนร้อน เติม RINES COMPOUND CT-429 และ คาโคล 60 คนให้เข้ากันจนละลายแล้วเติมยกขึ้นตั้งบนเตา เติมน้ำมันมะกอกและน้ำมันงาหีบเย็นลงไป คนให้เข้ากัน- คนต่อไปเรื่อยๆ จนเนื้อครีมข้นขึ้น พอเนื้อครีมเย็นลงก็เติมน้ำอัญชัน น้ำมันหอมระเหย หรือน้ำหอม
- ถ้าเนื้อครีมข้นไปให้เติมน้ำสะอาดเพิ่มแล้วคนให้เข้ากัน- แบ่งครีมนวดผมใส่ขวดเล็กมาใช้ ส่วนครีมที่เหลือบรรจุขวดแก้วนำใส่ตู้เย็นเพราะไม่ได้ใส่สารกันบูด
- จากสูตรนี้จะได้เนื้อครีมนวดผมประมาณ ๒ – ๓ กิโลกรัม



 
กวนเนื้อครีมนวดผมจนกว่าจะข้นจนเป็นครีม (ภาพขวามือ)

.........................................................................................................

ทำไมถึงใช้ขวดหรือภาชนะบรรจุที่เป็นแก้ว?

 เมื่อขวดพลาสติกโดนความร้อนผ่านนิดเดียวก็จะนิ่มและเปลี่ยนรูป

เนื่องจากเราพยายามลดการใช้สารเคมีในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดในบ้านเรา แต่ก็ยังปฎิเสธไม่ได้ว่ายังคงใช้ส่วนผสมตั้งต้นที่ทำจากเคมีที่ปลอดภัยต่อผิวหนัง ในอนาคตเราตั้งใจจะพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่ไม่ใช้สารเคมีให้ได้เรื่องของภาชนะบรรจุก็มีส่วนสำคัญเพราะส่วนใหญ่เราคุ้นเคยกับภาชนะบรรจุแชมพูและครีมนวดที่ทำจากพลาสติกชนิดต่างๆ แต่รู้ไหมว่าหากนำพลาสติกไปถูกความร้อนจะเกิดอะไรขึ้น? สารเคลือบพลาสติกมีสารตัวหนึ่งชื่อ Bisphenol A (BPA) ซึ่งเป็นสารที่ทำให้ขวดพลาสติกมีความใส แต่มันจะละลายผสมกับของเหลวที่บรรจุอยู่ในขวดเมื่อถูกความร้อนหรือแสงแดดนานๆ สาร BPA จะกรองออกและแทรกซึมลงในของเหลวและอาหารที่บรรจุอยู่ภายใน ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็งอันตรายต่อมนุษย์ ทำให้ภูมิคุ้มกันบกพร่อง เราได้นำขวดแชมพูเก่ามาลวกน้ำร้อน แค่หย่อนขวดลงไป ขวดแชมพูพลาสติกก็ละลายเปลี่ยนรูปทรงเลย เราเลยตัดสินใจบรรจุแชมพูและครีมนวดผมลงในขวดน้ำมันมะกอกเก่า ขวดน้ำจิ้มเก่าแทน
แม้ว่าบรรจุภัณฑ์ที่ทำจากแก้วจะหนักกว่า แต่ก็ปลอดภัย ใช้ซ้ำได้และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม แค่นำไปต้มในน้ำเดือดสัก ๑๐ นาทีเพื่อฆ่าเชื้อโรค เมื่อรู้อย่างนี้แล้วก็อย่าทิ้งขวกน้ำจิ้ม ขวดแยมผลไม้เก่า ล้างทำความสะอาดและต้มฆ่าเชื้อโรคก่อนใช้ทุกครั้ง เพียงเท่านี้เราก็ลดการปนเปื้อนสารก่อมะเร็งในแชมพูและครีมนวดของเราแล้ว

..................................................................................................................................................

ผลการทดลองใช้

ตอนเย็นหลังจากพ่อโทนี่กลับจากการปั่นจักรยานทัวร์ริ่ง ก็ได้ทดลองใช้แชมพูและครีมนวดผมชุดล่าสุด ผลปรากฎว่าพ่อโทนี่บอกว่าใช้แล้วผมนุ่ม ลื่น และยุให้ทำขายเลย ตอนนี้พ่อโทนี่ได้ใช้แชมพูและครีมนวดสูตรนี้มาปีกว่าแล้ว สรุปว่าผมไม่ร่วง หัวไม่ล้านไหม เป็นที่น่าพอใจ แต่เรื่องตัวดำนี่ไม่เกี่ยวกับการใช้ผลิตภัณฑ์แต่อย่างใด (ดำแต่กำเนิด) อิๆๆ








หมายเหตุ  เราช่วย "โครงการกรีนฟินส์" โดยการอบรมทำผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดเอนกประสงค์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมฟรี